Steeds meer kinderen kunnen terecht in een pleeggezin

Eind 2019 vonden er 7.756 kinderen, jongeren en pleeggasten een warm nest via een pleeggezin. Dat zijn er 638 meer dan het jaar voordien, of een stijging van 9 procent. Op vijf jaar tijd is het aantal pleegzorgsituaties gestegen met 37 procent. Een goede zaak, vindt Katrien Verhegge, administrateur-generaal van Opgroeien dat de cijfers registreert. “Pleegzorg is een fijne en warme zorg op maat en is de eerste keuze als (jonge) kinderen tijdelijk niet thuis kunnen opgroeien.”

Pleegzorg bestaat in veel verschillende vormen. In sommige situaties is het aangewezen om kort en heel tijdelijk een kind of jongere op te vangen, in andere gevallen is een meer langdurige opvang de beste oplossing op maat.

We onderscheiden drie grote vormen. Bij ondersteunende pleegzorg vangt een gezin een pleegkind op zolang als nodig: een paar dagen, een paar weken, maanden of af en toe tijdens weekends en vakanties. Dat kan dus een korte aaneengesloten periode zijn, maar het kan ook een afwisselend verblijf voor meerdere korte periodes zijn. Het is een heel laagdrempelige vorm van pleegzorg die niet via de intersectorale toegangspoort verloopt, de andere twee vormen wel.

Wanneer een pleegkind langer dan een jaar in een pleeggezin woont, spreken we over langdurige of perspectiefbiedende pleegzorg. Een pleegkind kan soms vele jaren in een pleeggezin verblijven, zelfs tot wanneer het op eigen benen gaat staan. Altijd houdt de jongere wel zo veel mogelijk contact met zijn ouders.

Wanneer ouders de zorg even niet meer aankunnen, kan een pleeggezin de nodige rust brengen voor een pleegkind. Hulpverleners gaan dan samen met de ouders intensief aan de slag om hun leven weer op de rails te krijgen. Perspectiefzoekende pleegzorg duurt meestal enkele maanden. Als een terugkeer naar huis toch niet mogelijk blijkt, wordt er gezocht naar een langdurige oplossing. Ook andere hulpverleningsvormen kunnen worden ingeschakeld.

In al deze vormen zien we een opmerkelijke stijging van het aantal unieke kinderen en jongeren in een pleegzorgsituatie.

• Eind 2019 zijn er dus 7.756 pleegzorgsituaties (unieke personen), dat is een stijging van bijna 9% t.o.v. 2018 (ongeveer 640 extra).
• De grootste groep vormt perspectiefbiedende pleegzorg met 5.901 pleegzorgsituaties (75%).
• De ondersteunende pleegzorg (15%) en de perspectiefzoekende pleegzorg (10%) vormen een minderheid van de pleegzorgsituaties. Vooral bij ondersteunende pleegzorg zien we wel een stijgende trend.

De jaarlijkse stijging, 37 procent op vijf jaar tijd, is geen toeval. De Vlaamse overheid heeft de voorbije jaren sterk ingezet op pleegzorg. Het (aangepaste) decreet pleegzorg heeft voor een hele dynamiek gezorgd, waardoor het vlotter én meer op maat kon worden ingezet. Pleegzorg is de eerste optie als jonge kinderen niet thuis kunnen blijven. Ook werd pleegzorg mogelijk gemaakt tot de leeftijd van 25 jaar. Samen met de verschillende regionale pleegzorgdiensten heeft Pleegzorg Vlaanderen mee aan de kar getrokken om pleegzorg beter gekend te maken.

“We hebben de voorbije jaren een aantal misvattingen over pleegzorg kunnen bijsturen”, zegt Jan Brocatus, woordvoerder van Pleegzorg Vlaanderen, “onder meer door fijne samenwerkingen met de Rode Duivels, Studio 100 en Make Belgium Great Again.”

“We zijn bijzonder blij dat we als Studio 100 ons steentje kunnen bijdragen om Pleegzorg mee in de kijker te zetten. De cijfers die vandaag bekend gemaakt zijn doen deugd en zijn heel hoopgevend, ook al blijft er nog steeds een lange weg te gaan”, zegt Anja Van Mensel, CEO Studio 100 Benelux.

"Vorig jaar in november organiseerden we met Make Belgium Great Again en Pleegzorg Vlaanderen onze 'Grote Pleegdagen' in alle provincies. Daar viel al op hoeveel mooie, warme mensen hun eerste stappen richting pleegzorg wilden zetten. Maar een stijging van 9% van kinderen en jongeren die een nieuwe warme thuis vinden: dat is écht fantastisch nieuws! Het feit dat onze acties zo'n impact kunnen hebben op mensen, daar word ik oprecht héél gelukkig van. We kunnen dan ook alleen maar hopen dat dit soort van signalen mensen blijven motiveren om informatie in te winnen over pleegouderschap. Want hoe schoon zou het zijn mochten we alle kinderen op de wachtlijst een warme thuis kunnen bieden." Frances Lefebure, presentatrice VTM-programma Make Belgium Great Again.

De gemiddelde begeleidingsduur voor de totaliteit van alle pleegzorgsituaties is 3,3 jaar. Voor de vorm van perspectiefbiedende pleegzorg is dat logischerwijs veel langer: ruim 7 jaar (2.633 dagen)

Kinderen en jongeren in pleegzorg worden in eerste instantie opgevangen in hun eigen netwerk: een tante, grootouder, een gekend vertrouwensfiguur…. Deze ‘netwerkplaatsingen’ maken ruim 70 procent uit van alle nieuwe dossiers in 2019, tegenover ongeveer 27 procent aan ‘bestandspleegplaatsingen’, waarbij een match wordt gezocht tussen een jongere en een kandidaat-gezin. Het percentage netwerkpleegplaatsingen stijgt elk jaar (in 2016 bedroeg dit 61%).

Deze stijging is logisch, aangezien hulpverleners in eerste instantie toch het eigen netwerk van de jongere bevragen om bij te springen met ondersteuning vanuit een pleegzorgdienst. Netwerkpleegzorg volgt min of meer de stijging van het aantal opgestarte dossiers, terwijl bestandspleegzorg eerder stabiel blijft in absolute aantallen.