Pleegzorg voor jonge vluchtelingen
Niet-Begeleide Minderjarige Vreemdelingen (NBMV) zijn kinderen of jongeren die in ons land aankomen zonder begeleiding van een ouder of een andere volwassene zoals een oom of tante. Ook voor hen gaan we op zoek naar geschikte pleeggezinnen.
Pleegzorg gaat voor jonge vluchtelingen op zoek naar pleeggezinnen met dezelfde culturele achtergrond of pleeggezinnen die openstaan voor andere culturen. Dat noemen we cultuursensitieve pleegzorg.
Een gevlucht kind of jongere beleeft een enorm intense periode. Ze hebben vaak een oorlogssituatie meegemaakt en komen in een onbekende wereld terecht. Ook hun ouders hebben ze onderweg of in hun thuisland moeten achterlaten. Dat is heel wat. Nu moeten ze zich integreren in een nieuw gezin met nieuwe regels en gewoontes. Dat vraagt tijd en veel geduld.
Soms woont een NBMV de hele tijd in een pleeggezin, maar het kan ook zijn dat ze tijdens de week in een voorziening verblijven en tijdens de weekends en vakanties naar een pleeggezin gaan.
Jonge vluchtelingen die in een pleeggezin terecht komen hebben meestal al een verblijfsstatuut. Ook als dat nog niet helemaal duidelijk is, mogen ze hier zeker tot hun achttien jaar blijven wonen. De duur, doelstellingen en vooruitzichten van hun verblijf kunnen erg verschillen. Een pleeggezin kan enkel nodig zijn om een korte periode te overbruggen, maar het kan ook zijn dat de NBMV opgroeit in het gezin tot hij/zij op eigen benen kan staan.
Vluchtelingen met een beperking of psychische problematiek
Onder de vele vluchtelingen die ons land bereiken zijn ook mensen met een handicap of een psychiatrische problematiek. Zij zijn zo mogelijk nog kwetsbaarder dan vele andere vluchtelingen en hebben hulp en ondersteuning nodig om hun leven verder vorm te geven.
Volwassen vluchtelingen met een beperking of psychische problematiek die in je gezin kunnen wonen, hebben een erkend statuut als vluchteling of een subsidiaire bescherming als oorlogsvluchteling. Dat betekent dat hun asielaanvraag is afgerond en ze hier mogen blijven wonen. Bij een statuut als vluchteling is dat voor onbeperkte tijd, bij een subsidiair beschermingsstatuut is dat voor een periode van een jaar, steeds verlengbaar.
Zodra iemand te horen krijgt dat hij of zij in ons land mag blijven, heeft die twee maanden tijd om een eigen woning te vinden vanuit het opvangcentrum. Veel volwassen vluchtelingen met een handicap of psychische problematiek slagen er niet in om op zo’n korte termijn zelfstandig een woning te zoeken. Een gastgezin kan dan een tijdelijke oplossing zijn tot er wel een geschikte woning gevonden is.
Andere volwassen vluchtelingen met een handicap of psychische problematiek zijn te beperkt om ooit zelfstandig te wonen. Zij zijn op zoek naar een gastgezin waar ze langdurig kunnen verblijven en een fijne thuis vinden. Nog anderen vinden een plekje in een voorziening maar vinden het fijn om af en toe de gezelligheid van een gezin mee te maken. Kortom, de duur, doelstelling en het perspectief van het verblijf kan sterk verschillen.
FAQ's over vluchtelingen in pleegzorg
Welk profiel hebben kinderen of jongeren op de vlucht?
Uit recente info blijkt dat Niet-Begeleide Minderjarigen vooral uit Syrië, Afghanistan, Irak, Somalië of Eritrea komen. Maar ook vanuit andere landen komen kinderen of jongeren op de vlucht toe. Algemeen kunnen we zeggen dat het grootste deel jongens is en meer dan de helft tussen 15 en 18 jaar is. Ook in pleegzorg zien we dit terug. Erg jonge kinderen zijn vaak vergezeld door broer, tante, oom of ander familielid, waar zij dan vervolgens bij verblijven. En toch komen ook zeer jonge vluchtelingen soms in pleegzorg terecht.
Krijg ik een vergoeding voor de opvang van vluchtelingen?
Je krijgt inderdaad een vergoeding voor de opvang van jonge vluchtelingen in je gezin, zoals dit ook bij reguliere pleegzorg is. Alle info daarover vind je in de informatiebank op deze website.
Hoe verlopen contacten met familieleden?
Zoals in reguliere pleegzorg vinden we het ook bij jonge vluchtelingen belangrijk dat we ouders betrekken bij de pleegzorgsituatie. Het enige verschil is dat de manier van contact anders verloopt, nl. via de telefoon in een andere taal. Veel gebruikte applicaties zijn Skype, Whatsapp, Viber, Facebook Messenger … Het is een protectieve factor in pleegzorg als jonge vluchtelingen contact kunnen behouden met hun ouders.
Ook contact met andere familie of vrienden met dezelfde migratie-achtergrond is belangrijk voor een jonge vluchteling. Op die manier kan die de eigen taal nog spreken, eventueel samen belangrijke religieuze feesten vieren … Deze contacten bevorderen net de integratie in onze samenleving.
Hoe loopt de communicatie met de NBMV?
Kinderen en jongeren pikken een taal enorm snel op. Ze spreken Nederlands in de les, met de begeleiders in het centrum waar ze verblijven en met andere kinderen in het centrum die niet uit hetzelfde land komen.
Het is fijn voor jonge vluchtelingen als ze in een pleeggezin terechtkomen waar ze hun taal ook kunnen spreken. Het is wel belangrijk dat pleegouders de jongere aanmoedigen om een van de landstalen te leren.
Niettemin is het handig om een aantal hulplijnen te hebben, bijvoorbeeld het gebruik van Google Translate of andere applicaties op de telefoon. Of ga op zoek naar iemand uit jouw of je pleegkinds omgeving die dezelfde taal spreekt.
Wat zijn aandachtspunten met betrekking tot cultuur/religie?
Het is belangrijk om ruimte te laten voor de jonge vluchteling om diens religie/cultuur te beleven. Als pleeggezin besef je dat iedereen een andere referentiekader heeft met diens eigen normen en waarden, die cultureel en voor sommigen ook religieus beïnvloed zijn. Vanuit dat referentiekader interpreteer je de wereld. Geen enkel referentiekader is goed of fout.
Zeer concreet zijn veel jonge vluchtelingen religieus: islamitisch of christelijk. Hoe de jonge vluchtelingen hun religie beleven, is zeer verschillend. Sommigen willen uitsluitend halal eten, terwijl voor anderen enkel varkensvlees vermijden voldoende is. Anderen willen op regelmatige basis naar hun gebedshuis (kerk, moskee …), anderen willen dit dan weer privé houden. Het is belangrijk als pleeggezin om je hiervoor open te stellen en je pleegkind de ruimte te geven om dit voor zichzelf, eventueel samen met de ouders - zij het van op afstand - uit te zoeken.
Als dat mogelijk is, worden jonge vluchtelingen opgevangen door een pleeggezin met eenzelfde culturele achtergrond. Dat stelt de ouders of familie vaak gerust en het maakt de opvang ook voor het kind makkelijker. Er is immers een vanzelfsprekende gemeenschappelijkheid tussen het kind en het pleeggezin. In zo’n ingrijpende periode kan dat voor een kind een hele opluchting zijn.
Wat is de rol van de voogd en wie heeft beslissingsbevoegdheid?
In ons rechtssysteem kan een minderjarige geen rechtshandelingen stellen. Er is altijd een meerderjarige nodig die de minderjarige vertegenwoordigt. Aangezien jonge vluchtelingen hier zijn zonder hun ouders, wordt er automatisch een voogd aangeduid.
Taken van de voogd:
- Aanstelling advocaat om de minderjarige te vertegenwoordigen in de verschillende procedures
- Bijstaan van de minderjarige bij alle procedures die op hem betrekking hebben, en bijwonen van alle verhoren (op de DVZ, CGVS, politie, ...)
- Erop toezien dat de minderjarige onderwijs krijgt, psychologische steun ontvangt alsook de nodige geneeskundige verzorging, passende huisvesting en hulp van de overheid
- Toelichting geven aan de minderjarige bij de beslissingen omtrent zijn persoon
- Alle nuttige maatregelen nemen om de familieleden van de minderjarige terug te vinden
- Voorstellen van duurzame oplossingen voor de minderjarige
- Samenwerken met de minderjarige; met de persoon of instelling die hem huisvest; met de instanties bevoegd voor asiel, toegang tot het grondgebied, verblijf en verwijdering; of met andere betrokken instanties
- De goederen van de minderjarige beheren als 'goede huisvader' (is ook zo in voogdij over Belgische kinderen: om de x tijd moet er een financieel verslag overgemaakt worden aan de vrederechter van het kanton waar de minderjarige woont)
- Opstellen van regelmatige verslagen over de evolutie van de situatie van de minderjarige
Kortom: het pleeggezin staat in voor de dagelijkse zorg en de opvoeding van de minderjarige. De voogd moet bovenstaande taken uitvoeren en oog houden op het welzijn van zijn pupil.
Kan een jonge vluchteling reizen naar het buitenland met gezin of school?
Er is een cel bij de Dienst Vreemdelingenzaken waarbij toelating gevraagd kan worden voor reizen naar het buitenland. Het aanvragen van de toelatingsdocumenten is de opdracht van de voogd.
Eenmaal je pleegkind een erkenning als vluchteling heeft en bijgevolg dus verblijfsrecht, vormt reizen naar het buitenland geen probleem.
Wat zijn de verwachtingen met betrekking tot gezinshereniging?
Wanneer een jonge vluchteling een positieve beslissing over verblijfsrecht ontvangt, is die in de mogelijkheid om gezinshereniging aan te vragen. Tot 18 jaar zal de voogd die procedure starten en opvolgen. Er wordt niet verwacht van het pleeggezin de procedure te kennen en het kind/de jongere hierin te begeleiden. Er wordt wel verwacht van het pleeggezin dat ze de procedure faciliteren door open te staan voor de gezinshereniging en de jonge vluchteling (emotioneel) te ondersteunen in dit proces; het is namelijk vaak een langdurig proces wat voor veel onzekerheden kan zorgen bij kinderen en jongeren.
Wie organiseert/onderneemt de zoektocht naar de natuurlijke ouders?
De voogd en de gespecialiseerde diensten (Rode Kruis Tracing).
Als de ouders onvindbaar zijn, hebben andere familieleden dan de mogelijkheid om voor de jonge vluchteling te zorgen?
Ja, dat kan. Indien mogelijk kunnen we bij zo'n netwerksituatie pleegzorg installeren (netwerkpleegzorg). Soms komt een jongere samen met een meerderjarig familielid aan in het land, maar is die persoon nog niet in de mogelijkheid om voor het kind te zorgen (geen verblijf, inkomen, psychologische moeilijkheden,…). Ze kunnen dan samen met de voogd beslissen dat pleegzorg in een bestandspleeggezin een tussentijdse oplossing kan zijn. Er wordt dan wel contact onderhouden met het familielid.
Er zijn ook situaties waarbij familieleden gevonden worden, nadat de jonge vluchteling al in een pleeggezin geplaatst is. Als de jongere en de familie, en ook de voogd akkoord gaan, kan er toegewerkt worden naar een verblijf bij het familielid.