“Je kan alleen voor jezelf zorgen als je genoeg zorg krijgt”

“Als ouder is het belangrijk dat je in je window zit. Alleen dan kan je kinderen helpen om ook in hun raampje te blijven, wat nodig is voor hun welzijn en ontwikkeling. Daarbij, als je zelf uit je raampje hangt, gaan kinderen - zeker jonge kinderen - mee uit hun raampje. Kinderen zijn afhankelijk van ons. Als het niet goed gaat met ons, dan worden ze bang dat we niet meer voor hen zullen kunnen zorgen en dat geeft spanning. Veel pleegkinderen gaan sowieso al gemakkelijk uit hun raampje hangen omwille van alle stress die ze al meemaakten. Dus voor pleegouders is het extra belangrijk dat ze zich zelf goed voelen en goed voor zichzelf zorgen. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan.”

Binu Singh: “Ja en nee. Je lichaam is een goed kompas daarin. Maar voor veel mensen die aan een te hoog tempo (moeten) leven en zichzelf voorbij (moeten) lopen om alles rond te krijgen, is het moeilijk om in te schatten of ze uit hun window zijn en wat helpt om zich terug goed te voelen. Dat komt omdat je de signalen van je lichaam veel minder voelt als je gestresseerd bent. Je kan het vergelijken met een soldaat die in zijn been geschoten is in oorlogsgebied en toch blijft lopen tot hij veilig is. Pas op dat moment zakt hij in elkaar en kan hij helemaal niet meer op zijn been staan. Dat komt omdat overleven belangrijker is dan de pijn van je lichaam voelen.

Tegenwoordig moet alles zo snel gaan en moeten we veel ballen tegelijk in de lucht houden, waardoor veel mensen bijna chronisch gestresseerd zijn en op de rand van hun raampje zitten. Net zoals de soldaat in het voorbeeld voelen zij ook hun lichaamssignalen niet meer. Typische voorbeelden zijn dat je vergeet om te drinken of dat je niet voelt hoe moe je eigenlijk bent. Als je die signalen niet voelt, is het moeilijk om te beseffen dat je uit je raampje zit.

Waar je al eens mee kan beginnen is je de vragen stellen: “Hoe functioneer ik als ik op vakantie ben? En is er een groot verschil met hoe ik dagdagelijks leef?”. Natuurlijk voel je je een beetje anders als je verlof hebt, maar als er een te groot verschil is, klopt er iets niet. Dan kan je je dagelijks leven eens onder de loep nemen: waar gaat jouw tijd naartoe en is er genoeg tijd voor ontspanning? Als uit die oefening blijkt dat je eigenlijk te weinig uren in een dag hebt voor alles wat je wilt of moet doen, raad ik aan om een andere balans te zoeken. Probeer momenten te zoeken waarop je even op adem kan komen. Misschien is het niet nodig dat je kind vijf verschillende hobby’s doet en dat je elk weekend sociale contacten plant. Kortom: brengen de dingen die je doet jou ook écht welzijn?”

“Die vraag brengt ons bij zelfzorg. Goede zelfzorg is eigenlijk alles wat ervoor zorgt dat je in je window kan blijven. Ik ben geen fan van een ‘one size fits all’ benadering. Alles wat jou als individu helpt om te ontspannen is goed. Voor sommigen is dat een koude douche, voor anderen een lekker warm bad. Sommige mensen hebben deugd van een intensieve fietstocht, anderen doen liever yoga of meditatie. Die spanningsafbouw bekijk je dus best individueel. Als je zelf niet goed weet wat voor jou ontspannend is, kan je één of twee keer naar een life coach gaan. Die zoekt samen met jou wat voor jou het best werkt. De ziekenfondsen betalen zo’n sessie vaak terug.”

“Wat wel universeel werkt, zijn ademhalingsoefeningen, zoals een paar keer zuchten. Die werken altijd omdat het neurobiologisch gezien iets doet met je lijf. En ook goed sociaal contact kan heel ontspannend zijn. Een fijn gesprek waarin je het gevoel hebt dat je gehoord en erkend wordt, kan wonderen doen. Of een goede knuffel, dat helpt ook. Maar dat is in coronatijden helaas wat moeilijker geworden. Ontspannen doe je trouwens beter dagelijks een beetje in plaats van lange tijd door te bijten en alle hoop op het weekend of een vakantie te zetten. We weten uit onderzoek dat alle dagen een beetje ontspannen beter is voor je welzijn dan om de zoveel tijd een grote ontspanning.”

“Maar het belangrijkste om te onthouden is dat zelfzorg alleen mogelijk is als je goede zorg krijgt van je omgeving en als je je gesteund voelt. Zelfzorg is dus een gevolg van goede zorg krijgen. Het is een kwestie van zorg geven én zorg krijgen.”

“Ja, absoluut. De sleutel om je goed te voelen ligt dikwijls bij de omgeving: partners, buren, vrienden, familie, collega’s ... De individualistische maatschappij maakt ons wijs dat we vooral niet te veel hulp mogen vragen en anderen niet tot last mogen zijn. Dat is het domste wat we ouders kunnen meegeven, want als je kinderen moet opvoeden, kan je niet genoeg hulp hebben. Opvoeden is sowieso een grote uitdaging en als je een pleegkind hebt, is dat in het kwadraat, want een pleegkind vraagt extraatjes. Voor pleegouders is het vaak moeilijker om gewoon op intuïtie en ouderlijk buikgevoel te vertrouwen. Dan kan je alle steun gebruiken, zowel van je persoonlijke omgeving als vanuit de bijzondere expertise van de pleegzorgdienst. Ik roep iedereen, ook de pleegzorgdiensten, op om niet te wachten tot pleegouders aan de alarmbel trekken. Want élke ouder wacht te lang om hulp te vragen.”

“Als ik één tip moet geven aan pleegzorgers is het deze: verwacht niet van jezelf dat je leven gewoon blijft doorlopen en dat je daarbovenop de zorg van een pleegkind kan opnemen. Probeer voor die extra uitdaging ook extra tijd en ruimte te voorzien voor jezelf. Weet ook dat het helemaal oké is dat je niet de ouder van je pleegkind bent en dat je dat ook niet hoeft te worden. Sommige dingen kan je als pleegouder gewoon niet omdat je niet de biologische ouder bent. Je stoot sowieso op beperkingen. En dat mag. Maar laat dat je niet tegenhouden om een band aan te gaan met je pleegkind, ook als de plaatsing maar tijdelijk is. Er is niets zo herstellend voor kinderen als verbinding voelen. En die verbinding kunnen pleegouders enkel geven aan het kind als ze in hun window zitten. Daarom moeten we als omgeving pleegouders zo goed mogelijk steunen. Zo zie je maar dat alles met elkaar verbonden is.”

Wil je meer weten over zelfzorg of de inzichten van Binu Singh? Dan kan je terecht bij de podcast Radio Mama. Je vindt er een aflevering over zelfzorg met klinisch psycholoog Nina Mouton en een aflevering waarin Binu Singh spreekt over hechting. En wist je dat er ook een aflevering over pleegzorg is? Daarin vertelt Annelies Burger over haar ervaringen als pleegmama.